दिवाळी ही बौद्ध पद्धतीने साजरी करावी. Diwali should be celebrated in this Buddhist way.

महावंशासारख्या प्राचीन बौद्ध ग्रंथांनी आता हे सिद्ध केले आहे की दिवाळी हा प्रत्यक्षात सम्राट अशोकाने सुरू केलेला एक प्राचीन बौद्ध उत्सव आहे. बुद्धांच्या स्मरणार्थ, सम्राट अशोकाने संपूर्ण जंबुद्वीपमध्ये ८४,००० बौद्ध स्तूप बांधले आणि त्यांचे उद्घाटन सात दिवसांच्या उत्सवाने साजरे केले, ज्याला आता दिवाळी म्हणून ओळखले जाते.

बौद्ध स्तूप पूर्ण झाल्यानंतर, सम्राट अशोकाने सर्व शहरे स्वच्छ करण्याचे आणि फुलांचे हार अर्पण करून आणि हजारो दिवे लावून सर्व बांधलेल्या स्तूपांची पूजा करण्याचे आदेश दिले. स्तूपांमध्ये चैत्य आणि बुद्ध प्रतिपदा (बुद्धांच्या पावलांचे ठसे) स्थापित करण्यात आले आणि त्यांची पूजा करण्यात आली. प्रत्येक स्तूपमध्ये बुद्धांच्या आई महामाया यांच्या मूर्ती देखील उभारण्यात आल्या आणि त्यांची पूजा सुरू करण्यात आली. अशा प्रकारे, प्रथम, सर्व स्तूप हार आणि दिव्यांनी सजवण्यात आले. पहिल्या दिवशी, बुद्धांच्या बालपणाच्या स्मरणार्थ बाल बुद्धांची पूजा (वसुबारस) करण्यात आली. दुसऱ्या दिवशी, भिक्षूंच्या संघाला (सध्याचे धनतेरस) धम्मदान अर्पण करण्यात आले. यानंतर बुद्धांच्या आई महामाया (सध्याची लक्ष्मी पूजा) यांची पूजा करण्यात आली. दुसऱ्या दिवशी, बुद्धांच्या पदचिन्हांची पूजा करण्यात आली, ज्याला आता बली प्रतिपदा (शक्तिशाली सम्राट अशोकाने बनवलेल्या बुद्धांच्या मूर्तींची पूजा) म्हणतात. शेवटी, भाऊ महेंद्र आणि संघमित्रा या भावंडांनी धम्माचे उपदेशक बनल्याच्या स्मरणार्थ भाऊदूज सण साजरा करण्यात आला.

आजही दिवाळी या बौद्ध पद्धतीने साजरी करावी. प्रथम, प्राचीन बौद्ध मठ, गुहा, घराचे परिसर आणि स्तूप स्वच्छ करून हार आणि रंगांनी सजवावेत. या बौद्ध स्थळांवर आणि स्तूपांवर हजारो दिवे लावावेत. रोषणाई करावी आणि बुद्ध आणि अशोक यांच्या स्मरणार्थ सात दिवस प्रकाशोत्सव साजरा करावा. पहिल्या दिवशी बाल बुद्धांची पूजा करावी, दुसऱ्या दिवशी महालक्ष्मीची म्हणजेच महामायेची पूजा करावी, त्यानंतर सम्राट अशोक (महाबली) यांनी स्थापन केलेल्या बुद्धपदांची पूजा करावी आणि शेवटी, भाऊबीजच्या दिवशी, मठात धम्माचे प्रचारक बनलेल्या पुरुष, महिला आणि तरुणींचे स्वागत करून भाऊबीज साजरा करावा.

अशा प्रकारे, दिवाळीचा बौद्ध सण मोठ्या आनंदाने साजरा करावा.

-डॉ. प्रताप चाटसे, सनातन धम्म