डॉ. बी.आर. आंबेडकर यांचे नवीन चरित्र इंग्रजीत अद्याप शोधलेले नसलेले स्त्रोत टॅप करते.

अशोक गोपाल यांचे ‘अ पार्ट अपार्ट’ हे पुस्तक चेन्नईमध्ये दलित इतिहास महिन्याच्या शेवटच्या दिवशी ३० एप्रिल रोजी लाँच करण्यात आले.

अ पार्ट अपार्ट: द लाइफ अँड थॉट ऑफ बीआर आंबेडकर, इतिहासकार आणि पत्रकार अशोक गोपाल यांनी नव्याने लाँच केलेले चरित्र, वाचकांना आंबेडकरांबद्दल फारसे माहीत नसलेले पैलू आणण्याचा प्रयत्न करतो. नवयान पब्लिशिंगने प्रकाशित केलेल्या या पुस्तकाचे रविवारी, 30 एप्रिल रोजी चेन्नईत लाँच करण्यात आले. दिग्दर्शक पा रंजित यांच्या नीलम सोशल यांनी आयोजित केलेल्या वाणम आर्ट फेस्टिव्हलमध्ये हा कार्यक्रम दलित इतिहास महिन्याच्या निमित्ताने आयोजित करण्यात आला होता. इतिहासकार आणि पत्रकार असण्यासोबतच लेखकाने शैक्षणिक अभ्यासक्रमाच्या रचनेतही काम केले आहे.

अशोक यांच्या पुस्तकाचा एक पैलू असा आहे की ते आंबेडकरांच्या इंग्रजीतील विस्तृत लेखनाव्यतिरिक्त त्यांच्या मराठी लेखनातून काढलेले आहे. “आंबेडकरांचे मराठीतील लेखन इंग्रजीपेक्षा खूप वेगळे आहे. १९३० च्या दशकात त्यांनी मराठीत लिहिणे जवळपास बंद केले होते. 1930 ते 1940 पर्यंतचा काळ हा रचनात्मक होता,” अशोक म्हणाला.

अशोक यांनी असेही म्हटले की हा काळ दुर्लक्षित केला जाऊ शकत नाही आणि आंबेडकरांनी द एनिहिलेशन ऑफ कास्ट लिहिले तेव्हाच्या जीवनात त्यांच्या भूमिकेच्या बरोबरीने पाहण्याची गरज आहे. ते म्हणाले, “आंबेडकरांनी अॅनिहिलेशन लिहिले तोपर्यंत ते ‘मी तुम्हाला [जातीतील हिंदू] पाहत राहीन’ या स्थितीत आले होते.” दुय्यम स्त्रोतांच्या संदर्भात, “अनेकांवर दलित पुरातत्त्ववाद्यांनी बरेच काम केले आहे. आंबेडकरांशी संबंधित घटक, रमाबाई आंबेडकर किंवा आंबेडकरांच्या वडिलांबद्दलच्या माहितीसह. ही सर्व माहिती मराठीत आहे. सुदैवाने, पुण्यात एक अप्रतिम लायब्ररी असल्यामुळे मला त्या संग्रहित साहित्याचा वापर करता आला. मराठीतील साहित्याचा संदर्भ न घेता आपण आंबेडकरांना समजू शकतो असे कधीही म्हणणे मूर्खपणाचे आहे.”

शुभारंभाच्या वेळी बोलताना अशोक यांनी निदर्शनास आणून दिले की A Part Apart चे प्रकाशन होईपर्यंत, आंबेडकरांवर फक्त एकच विस्तृत चरित्र आहे – डॉ बाबासाहेब आंबेडकर जीवन आणि मिशन, धनंजय कीर यांचे.

नवयान प्रकाशनचे संचालक एस आनंद यांनी टीएनएमला सांगितले, “ए पार्ट अपार्ट हे एक दुर्मिळ आणि अग्रगण्य काम आहे जे चरित्र पुन्हा परिभाषित करते. हे पुस्तक प्रकाशित होईपर्यंत तुम्हाला अशोक गोपाळ इंटरनेटवर सापडणार नाहीत. आणि या पुस्तकात जे काही सापडते ते इंटरनेटवर किंवा कोणत्याही एका पुस्तकात सापडत नाही. अशोकने आंबेडकरांचे मराठी आणि इंग्रजीतील बहुतेक लेखन आणि भाषणे वाचली, त्यांच्याबद्दल जे काही लिहिले आहे आणि बहुतेक आंबेडकरांनी स्वतः वाचले असेल.”

आनंद यांनी अशोक यांच्या पुस्तकाला आंबेडकर कसे जगले आणि त्यांनी कसा विचार केला याविषयी सुमारे तीन लाख शब्दांचे सर्वात आकर्षक आणि सर्वसमावेशक वर्णन म्हटले आहे. आंबेडकरांच्या महापुरुषाच्या निर्मितीमध्ये गेलेल्या अथक परिश्रमाची आणि संघर्षाची ही कथा आहे आणि त्यांना बाबासाहेबांमध्ये रूपांतरित केले आहे,” ते म्हणाले.

नीलम सोशलचे एक उपक्रम, नीलम पब्लिकेशनचे संपादक वासुगी भास्कर यांनी TNM ला सांगितले, “हे पुस्तक प्रथम 14 एप्रिल [आंबेडकर जयंती] रोजी दिल्लीत लाँच करण्यात आले. त्याआधीही, पुस्तकाच्या स्तुतीसाठी आम्हाला अनेक परीक्षणे मिळाली होती. दलित इतिहास महिन्यात हे पुस्तक तामिळनाडूतील वाचकांपर्यंत पोहोचवणे महत्त्वाचे असल्याचे आम्हाला जाणवले. वाणम फेस्टिव्हल नेहमीच साहित्याकडे गैर-काल्पनिक दृष्टिकोनातून पाहण्याबाबत विशेष आहे आणि अर्थातच दरवर्षी आमचे विशेष लक्ष बाबासाहेबांवर असते.

ए पार्ट अपार्ट कशामुळे वेगळे आहे याबद्दल बोलताना, वासुगी पुढे म्हणाले, “पुस्तकात स्त्रोतांची समृद्धता आहे, विशेषत: अशोकने संदर्भित केलेल्या मराठी ग्रंथांद्वारे उपलब्ध केलेल्या नवीन माहितीच्या बाबतीत.”