राष्ट्रीय चर्चासत्रात ‘भारतातील बौद्ध धर्म’ या विषयावर ३२ विद्वान शोधनिबंध सादर करण्यात आले.

भोपाळ (मध्य प्रदेश): शहरातील बिर्ला संग्रहालयात ‘भारतातील बौद्ध धर्म’ या विषयावर आयोजित परिसंवादात देशभरातील सुमारे ३२ पुरातत्वशास्त्रज्ञ, प्राध्यापक, संशोधन विद्वान, भिक्षू आणि संग्रहालय क्युरेटर यांनी शोधनिबंध सादर केले.

प्रादेशिक संचालक (पश्चिम), ASI, मुंबई, टी. श्रीलक्ष्मी यांनी “शुभ चिन्हे आणि बौद्ध कला आंध्रदेशातील त्याचे महत्त्व” या विषयावर एक शोधनिबंध सादर केला, तर ‘कला आणि स्थापत्यशास्त्रातील बौद्ध चिन्हे’ हे बौद्ध भिक्खू यांनी सादर केलेल्या पेपरचे शीर्षक होते. झाशीचा सुमेध थेरो.

‘मध्य भारतातील रॉक आर्ट साइट्समध्ये बौद्ध मठाची स्थापना,’ सेवानिवृत्त. अधीक्षक पुरातत्वशास्त्रज्ञ, ASI, भोपाळ, एसएस गुप्ता, “भूदेवीचे लोककलेतून बौद्ध/श्रमणी कलेकडे आणि पुढे ब्राह्मणी कलेकडे संक्रमण, सेवानिवृत्त. उपअधीक्षक पुरातत्वशास्त्रज्ञ, ASI. भोपाळ या संमेलनात इतर पेपर्स सादर करण्यात आले.

इतर काही शोधनिबंधांमध्ये ‘इंटरप्रिटिंग बुद्धीस्ट ॲनिकोनिझम ॲज डिस्कर्सिव्ह प्रॅक्टिस’, भोपाळ येथील सहाय्यक प्राध्यापक दीपक कुमार, ‘भारतीय बौद्ध कला आणि वास्तुकलामध्ये दिव्याच्या प्रकाशाचे महत्त्व’, खुशनूर अहमद यांचे ‘प्रारंभिक बौद्ध प्रतिमाशास्त्रातील पुरुषत्व आणि स्त्रीत्वाचे चित्रण’ यांचा समावेश आहे. ,’ भोपाळ येथील सहाय्यक प्राध्यापिका विभा राठोड यांनी, ‘समकालीन जगात बौद्ध धर्माची प्रासंगिकता’, सेवानिवृत्त क्युरेटर, आर्मी म्युझियम, डेहराडून, संजय देवलिया, ‘सांचीच्या विकासात भोपाळ राज्याच्या नवाबाची भूमिका,’ येथील प्राध्यापक आशर किडवई यांचे. भोपाळ आणि भोपाळच्या संध्या बडवेलकर यांनी ‘सांचीच्या कलेमध्ये बौद्ध धर्माचे वेगवेगळे टप्पे जमवले’.

प्रादेशिक संचालक, ASI, भोपाळ भुवन विक्रम, अधीक्षक पुरातत्वशास्त्रज्ञ, भोपाळ सर्कल, मनोज कुमार कुर्मी आणि इतर संशोधन अभ्यासकांसह धुवेंद्र सिंग जोधा, संजना शर्मा, विभा राठौर, पूजा रायकवार, संजय देवलिया, लक्ष्मी चौहान, बीके लोखंडे यांनी भोपाळमधील विविध शोधनिबंध सादर केले. बौद्ध धर्माशी संबंधित विषय. याशिवाय बौद्ध पुरातत्व, कला, संस्कृती, बौद्ध धर्मातील महिलांची स्थिती आदी विषयांवर चर्चा करण्यात आली.

दोन दिवसीय राष्ट्रीय चर्चासत्र, प्रदर्शन आणि कार्यशाळा आणि प्रदर्शनाचे आयोजन विद्या विजय एज्युकेशन अँड सोशल वेलफेअर सोसायटी, सागर यांनी जीपी बिर्ला संग्रहालयाच्या सहकार्याने आणि सांस्कृतिक मंत्रालयाने प्रायोजित केले होते. भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाच्या सहकार्याने, सांची आणि नालंदासह देशातील पुरातत्व स्थळांच्या विषयांवर आधारित विशेष प्रदर्शनाचे आयोजन करण्यात आले होते.