गौतम बुद्धाची शिकवण: एखाद्याला भेटताना त्याच्याबद्दल अगोदरच मत बनवू नये; ऐका, समजून घ्या आणि मग मत तयार करा

गौतम बुद्धांशी संबंधित अनेक कथा आहेत, ज्यामध्ये जीवन सुखी आणि यशस्वी बनवण्याची सूत्रे दडलेली आहेत. बुद्धही वेगवेगळ्या घटनांच्या मदतीने आपल्या शिष्यांना उपदेश करत असत. त्यांचा एक शिष्य होता जो इतरांपेक्षा जास्त बोलत नव्हता. तो फक्त त्याच्या कामात लक्ष घालायचा, काम संपल्यावर तो एकांतात जायचा. तो ध्यानात बसायचा.

बुद्धाचे इतर शिष्य सर्वांशी एकोप्याने राहत होते, फक्त एका शिष्याने एकांतात राहणे पसंत केले. इतर शिष्यांना वाटू लागले की तो गर्विष्ठ आहे, म्हणूनच तो आपल्याशी बोलत नाही.

काही शिष्य एकांतात राहणाऱ्या शिष्याबद्दल बुद्धाकडे तक्रार करू लागले. बुद्धाला वाटले की बरेच शिष्य आहेत, काही लोक एकमेकांशी समन्वय साधू शकत नाहीत, म्हणूनच ते एकमेकांच्या तक्रारी करतात, वाईट गोष्टी करतात. तसेच काही शिष्य एकांतात राहणाऱ्या शिष्याबद्दल वाईट बोलत आहेत. असा विचार करून बुद्धांनी शिष्याच्या बोलण्याकडे फारसे लक्ष दिले नाही.

हळूहळू त्या शिष्याची दुष्कृत्ये वाढू लागली. जेव्हा त्या शिष्याच्या तक्रारी बुद्धापर्यंत अधिकाधिक पोहोचू लागल्या, तेव्हा बुद्धांना वाटले की या शिष्याशी बोलणे आवश्यक आहे, त्यांच्याबद्दल इतक्या तक्रारी का येत आहेत?

एके दिवशी बुद्धांनी एकांतात राहणाऱ्या शिष्याला विचारले, तू असे का करतोस? प्रत्येकजण आपल्याबद्दल तक्रार करतो.

तो शिष्य म्हणाला की तथागत तुम्ही काही दिवसात हे जग सोडून जाणार असल्याचे जाहीर केले आहे, म्हणून मी ठरवले आहे की जोपर्यंत तुम्ही इथे आहात तोपर्यंत मला तुमच्याकडून एकांताचे आणि मौनाचे महत्त्व समजले पाहिजे. तुझ्या नंतर ह्या गोष्टी मला कोणी कसं समजावणार.

शिष्याचे म्हणणे ऐकून बुद्ध इतर शिष्यांना म्हणाले की तुम्ही सर्वजण या शिष्याबद्दल चुकीच्या तक्रारी करत आहात. तुम्ही नकळत त्याबद्दल तुमचे चुकीचे मत तयार केले आहे. आपण काहीतरी पाहिले आणि काहीतरी समजले. इतरांना चुकीचे ठरवण्याची सवय तुम्हा सर्वांना आहे. लक्षात ठेवा की आपण कोणत्याही व्यक्तीसाठी घाईने कोणतेही मत बनवू नये. एखाद्या व्यक्तीला भेटताना, त्याच्याबद्दल कोणताही पूर्वनिर्णय करू नका. प्रथम त्या व्यक्तीच्या क्रियाकलाप पहा, समजून घ्या आणि नंतर निष्कर्षावर या.