Buddhist Story देवदत्ताचे षड्यंत्र आणि बुद्धांची करुणा

🪔 धम्म कथा #4

देवदत्ताचे षड्यंत्र आणि बुद्धांची करुणा

(दुष्टतेवर करुणेचा विजय)

🪷 प्रस्तावना:

धम्म मार्गावर चालणाऱ्यांवर अनेकदा अपमान, विरोध, वाईट वागणूक यांचा सामना करावा लागतो. तथागत बुद्धांच्या जीवनातसुद्धा असाच प्रसंग आला – देवदत्त, जो त्यांचा चुलत भाऊ आणि एके काळचा अनुयायी होता, त्याने बुद्धांवर जीवघेणे हल्ले केले. पण बुद्धांनी त्याच्यावरही केवळ करुणा आणि क्षमा दाखवली. ही कथा आपल्याला धैर्य, क्षमा आणि धम्माची ताकद शिकवते.

📖 कथा:

देवदत्त, शुद्धोधन राजाचे पुतण्या आणि सिद्धार्थांचे चुलत भाऊ होते. बुद्धत्वप्राप्तीनंतर देवदत्तही भिक्षु झाला. सुरुवातीला तो धम्म शिकत होता, पण त्याच्या मनात अहंकार आणि सत्ता यांचा मोह निर्माण झाला.

तो विचार करू लागला – “बुद्ध वृद्ध झाले आहेत, आता संघाचे नेतृत्व मला मिळाले पाहिजे.”

त्याने तथागत बुद्धांना जाहीरपणे सांगितले –

“तुम्ही संघाचे नेतेपद मला द्या.”
बुद्धांनी शांतीपूर्ण उत्तर दिलं –
“देवदत्त, तू अजून या जबाबदारीस पात्र नाहीस.”

हे ऐकून देवदत्त रागावला. त्याने बुद्धांविरुद्ध कट रचण्यास सुरुवात केली.

🔥 षड्यंत्र १:

त्याने राजा अजातशत्रूला पटवले की, बुद्धसंघ धोकादायक आहे, त्यांचा नाश केला पाहिजे. अजातशत्रूने त्याला समर्थन दिलं.

🔥 षड्यंत्र २:

देवदत्ताने बुद्धांवर हत्ती सोडला –
एक दुष्ट हत्ती, “नळागिरी”, त्याने बुद्धांकडे सोडला.
हत्ती प्रचंड वेगाने धावत होता, सर्व भिक्षू पळाले. पण बुद्ध शांतपणे उभे होते.

हत्तीने जवळ येताच, बुद्धांनी त्याच्याकडे करुणेने पाहिलं आणि हात वर केला.

हत्ती शांत झाला, बुद्धाच्या चरणी बसला. पूर्णपणे नरमला.

🔥 षड्यंत्र ३:

देवदत्ताने बुद्धांना मारण्यासाठी डोंगरावरून मोठा खडक लोटला.
खडक फुटून तुकडा बुद्धांच्या पायाजवळ लागला – त्यांना थोडी दुखापत झाली.
पण त्यांनी काहीही प्रतिक्रिया दिली नाही.

🙏 बुद्धांची करुणा:

या सगळ्यानंतरसुद्धा बुद्धांनी देवदत्तविरुद्ध राग व्यक्त केला नाही.
ते फक्त म्हणाले –

“अज्ञानातून निर्माण झालेल्या रागाचे उत्तर रागाने देता येत नाही. केवळ करुणेनेच अज्ञानाचे अंधार नष्ट होतात.”

नंतर देवदत्त रोगाने पीडित झाला. मृत्यूपूर्वी त्याला आपली चूक समजली आणि तो संघाकडे परत जाण्यास निघाला. मात्र वाटेतच त्याचा अंत झाला. बुद्धांनी त्याच्या आत्म्याला शांततेची भावना पाठवली.

🧘 धम्म संदेश:

• रागावर करुणा, षड्यंत्रावर क्षमा, हेच धम्माचे खरे रूप आहे.

• शत्रूप्रतीही द्वेष न बाळगता करुणेने पाहणं, हीच बुद्धांची शिकवण आहे.

• अहंकार, सत्ता, द्वेष – हे धम्मातील सर्वात मोठे अडथळे आहेत.

• क्षमा ही कमकुवतपणाची नाही, तर आत्मशक्तीची ओळख आहे.

📚 संदर्भ:

Vinaya Pitaka, Dhammapada, Jataka Katha – Devadatta Vatthu

🔖 सारांश:

“कोणीही कितीही द्वेष केला, तरी तू त्याला करुणा दाखव. कारण करुणा हा धम्माचा खरा मार्ग आहे.”
– तथागत बुद्ध