August 27, 2025

Buddhist Bharat

Buddhism In India

MPSC ( पूर्व परीक्षा ) तयारीसाठी 30 व 60 दिवसांचा अभ्यासक्रम असा करू शकता

📅 30 दिवसांचा MPSC तयारी अभ्यासक्रम ( मराठीत )

( म्हणजेच: त्वरित तयारी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी )

दिवस विषय मुख्य घटक
1 संविधानाची प्रस्तावना बौद्ध मूल्ये – समता, बंधुता
2 मूलभूत अधिकार अनुच्छेद 14 ते 21, आंबेडकरी विचार
3 कर्तव्ये व नीति निर्देशक तत्त्वे भाग 4, अनुच्छेद 51A
4 भारतीय राज्यघटना: निर्मिती प्रक्रिया घटनेचे वैशिष्ट्य, डॉ. आंबेडकर यांचे योगदान
5 संसद व अध्यक्ष लोकसभा, राज्यसभा, संसदीय प्रणाली
6 न्यायव्यवस्था उच्च व सर्वोच्च न्यायालय
7 केंद्र व राज्य संबंध संघीय रचना, 7वी अनुसूची
8 निवडणूक प्रक्रिया EVM, EC, मतदार जागरूकता
9 सामाजिक सुधारणा आंबेडकरी आंदोलन, सत्यशोधक समाज
10 बौद्ध धर्म व नैतिक प्रशासन पंचशील, करुणा, नैतिक लोकसेवा

→ पुढील 20 दिवस:

  • चालू घडामोडी, भूगोल, इतिहास, अर्थशास्त्र, विज्ञान

  • MCQ सराव + पेपर विश्लेषण

  • दररोज 1 संविधानिक अनुच्छेद + 1 आंबेडकरी विचार

 

## 📅 ३० दिवसांची MPSC तयारी – संक्षिप्त माहिती

( बौद्ध व संविधानिक दृष्टिकोनातून )

### 🔷 दिवस १ ते ५: भारतीय संविधान – मूलतत्त्वे

* प्रस्तावना (समता, बंधुता, स्वातंत्र्य)
* मूलभूत अधिकार (अनुच्छेद 14 ते 21)
* नागरिकांचे मूल कर्तव्य
* डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे संविधानातील योगदान

### 🔷 दिवस ६ ते १०: **राज्यव्यवस्था आणि न्यायसंस्था**

* संसद व तिची रचना (लोकसभा, राज्यसभा)
* राष्ट्रपती, पंतप्रधान, राज्यपाल
* सर्वोच्च व उच्च न्यायालये
* निवडणूक आयोग व पंचायतराज

### 🔷 दिवस ११ ते १५: **इतिहास व सामाजिक सुधारणा**

* 1857 चा उठाव ते स्वातंत्र्य
* डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे आंदोलन
* सत्यशोधक समाज व बौद्ध चळवळ
* सामाजिक न्याय व संविधानातील तरतुदी

### 🔷 दिवस १६ ते २०: **भूगोल आणि पर्यावरण**

* भारताचा भौगोलिक आराखडा (नद्या, हवामान)
* शेती, पर्जन्य, हवामान बदल
* पर्यावरणीय कायदे व धोरणे

### 🔷 दिवस २१ ते २५: **भारतीय अर्थव्यवस्था**

* GDP, बँकिंग, GST
* रोजगार व योजना (MNREGA, आरक्षण)
* सामाजिक कल्याण योजनांचे परीक्षण

### 🔷 दिवस २६ ते ३०: **सामान्य विज्ञान + MCQ सराव**

* मूलभूत विज्ञान: ऊर्जा, आरोग्य, रोगप्रतिबंध
* तंत्रज्ञान: डिजिटल इंडिया, अंतराळ क्षेत्र
* दररोज MCQ प्रश्नसंच (10 प्रश्न)
* अल्प चाचणी + स्वमूल्यमापन

 


📅 60 दिवसांचा MPSC अभ्यासक्रम – सविस्तर रूपरेषा

🔷 भाग 1: संविधान व राजकारण (15 दिवस)

दिवस विषय अभ्यास घटक
1–5 राज्यघटना मूलतत्त्वे प्रस्तावना, अधिकार, कर्तव्य, मूलभूत संरचना
6–10 संसदेचे कार्य विधीमंडळ, विधेयक, राष्ट्रपती, PM, राज्यपाल
11–15 न्यायव्यवस्था व निवडणूक CAG, EC, SC/HC, आर्टिकल्स 32, 226

🔷 भाग 2: इतिहास व समाज सुधारणा (10 दिवस)

दिवस विषय अभ्यास घटक
16–20 आधुनिक भारत 1857, गांधी, सुभाष, डॉ. आंबेडकर
21–25 सामाजिक चळवळी सत्यशोधक समाज, बौद्ध चळवळ, अस्पृश्यता विरोध

🔷 भाग 3: भूगोल व पर्यावरण (10 दिवस)

दिवस विषय घटक
26–30 भारताचा भौगोलिक आराखडा नदी, हवामान, शेती, पर्जन्य
31–35 पर्यावरणीय कायदे व धोरणे EIA, प्रदूषण, वनसंरक्षण, SDG

🔷 भाग 4: अर्थव्यवस्था व चालू घडामोडी (10 दिवस)

दिवस विषय घटक
36–40 भारतीय अर्थव्यवस्था GDP, बँकिंग, आरक्षण, समाज कल्याण योजना
41–45 चालू घडामोडी राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय बातम्या

🔷 भाग 5: विज्ञान व तंत्रज्ञान / MCQ सराव (15 दिवस)

दिवस विषय घटक
46–50 विज्ञान – मूलभूत संकल्पना ऊर्जा, रोग, अवकाश, जैव तंत्रज्ञान
51–55 तंत्रज्ञान डिजिटल इंडिया, AI, ISRO
56–60 MCQ सराव + टेस्ट Test Series (10 पेपर) + Discussion

60 दिवसांचा MPSC अभ्यासक्रम – सविस्तर माहिती 

## 📘 अभ्यासक्रम उद्दिष्ट:

* MPSC पूर्व परीक्षेसाठी घटकांवर आधारित अभ्यास
* बौद्ध विचार, संविधानिक मूल्ये यांचा समावेश
* दररोज 1 विषय + MCQ सराव + बौद्ध दृष्टिकोनात प्रेरणा

## 📅 दिवस 1 ते 15: भारतीय संविधान व राज्यशास्त्र

| दिवस | विषय |
| —- | —————————————— |
| 1 | प्रस्तावना व संविधानाची वैशिष्ट्ये |
| 2 | मूलभूत अधिकार (अनु. 12–21) |
| 3 | कर्तव्ये व नीति निर्देशक तत्त्वे |
| 4 | संविधानाची निर्मिती, आंबेडकरांचे योगदान |
| 5 | केंद्र व राज्य संबंध |
| 6 | राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती |
| 7 | पंतप्रधान व मंत्रिमंडळ |
| 8 | संसद – लोकसभा, राज्यसभा |
| 9 | राज्यशासन – मुख्यमंत्री, राज्यपाल |
| 10 | सर्वोच्च व उच्च न्यायालय |
| 11 | निवडणूक आयोग, CAG |
| 12 | स्थानिक स्वराज्य संस्था – 73/74वा दुरुस्ती |
| 13 | अनुसूचित जाती-जमाती, घटनेतील तरतुदी |
| 14 | लोकशाही, धर्मनिरपेक्षता, संघराज्य |
| 15 | संविधानिक नैतिकता व बौद्ध दृष्टिकोन |

## 📅 दिवस 16 ते 25: इतिहास (मॉडर्न + सामाजिक सुधारणा)

| दिवस | विषय |
| —- | ———————————– |
| 16 | 1857चा उठाव, त्याचे स्वरूप |
| 17 | INC ची स्थापना व सुरुवातीचा काळ |
| 18 | गांधी युग – असहकार, सविनय कायदेभंग |
| 19 | क्रांतिकारक चळवळ, सुभाषचंद्र बोस |
| 20 | डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे आंदोलन |
| 21 | अस्पृश्यता निर्मूलन चळवळी |
| 22 | सत्यशोधक समाज, प्रबोधनकार |
| 23 | सामाजिक सुधारणांतील महिलांचे योगदान |
| 24 | स्वतंत्र भारतातील घटना व योजना |
| 25 | आधुनिक इतिहास – बौद्ध समाजाचा सहभाग |

## 📅 दिवस 26 ते 35: भूगोल

| दिवस | विषय |
| —- | ———————————— |
| 26 | भारताचा भौगोलिक आराखडा |
| 27 | हवामान व पर्जन्यमान – मान्सून |
| 28 | नद्या व जलसंधारण योजना |
| 29 | शेती व कृषी उत्पादने |
| 30 | खनिज, औद्योगिक प्रदेश |
| 31 | वने, जैवविविधता |
| 32 | आपत्ती व्यवस्थापन |
| 33 | मानवी भूगोल – लोकसंख्या, स्थलांतर |
| 34 | पर्यावरणीय कायदे व धोरणे |
| 35 | बौद्ध दृष्टिकोनातून पर्यावरण संरक्षण |

## 📅 दिवस 36 ते 45: अर्थशास्त्र

| दिवस | विषय |
| —- | ————————————– |
| 36 | अर्थव्यवस्थेची मूलतत्त्वे |
| 37 | GDP, GNP, विकास दर |
| 38 | भारतीय बँकिंग प्रणाली |
| 39 | वित्तीय धोरण व RBI |
| 40 | GST व अप्रत्यक्ष कर |
| 41 | रोजगार योजना – MNREGA, EWS |
| 42 | सामाजिक सुरक्षा योजना |
| 43 | पथदर्शी योजना – उज्ज्वला, जल जीवन मिशन |
| 44 | अर्थव्यवस्थेतील चालू घडामोडी |
| 45 | बौद्ध समाज आणि अर्थसामाजिक प्रगती |

## 📅 दिवस 46 ते 55: सामान्य विज्ञान व तंत्रज्ञान

| दिवस | विषय |
| —- | ———————————————- |
| 46 | ऊर्जा, ऊर्जास्रोत |
| 47 | जैविक विज्ञान – पेशी, DNA, RNA |
| 48 | आरोग्य व रोगप्रतिबंधक उपाय |
| 49 | अंतराळ व ISRO प्रकल्प |
| 50 | विज्ञान व दैनिक जीवनातील वापर |
| 51 | तंत्रज्ञान – डिजिटल इंडिया, AI |
| 52 | ICT व साइबर सुरक्षा |
| 53 | नॅनोटेक्नॉलॉजी, रोबोटिक्स |
| 54 | पर्यावरणातील विज्ञान – जल, वायू, ध्वनी प्रदूषण |
| 55 | विज्ञानातील बौद्ध नैतिकता (उदा. दया, अहिंसा) |

 

## 📅 दिवस 56 ते 60: सराव व आत्मपरीक्षण

| दिवस | उपक्रम |
| —- | ————————————————– |
| 56 | Full Test 1 (GS आधारित) + विश्लेषण |
| 57 | Full Test 2 + समुपदेशन |
| 58 | चालू घडामोडी विशेष प्रश्नसंच |
| 59 | महत्त्वाच्या घटना, संकल्पना उजळणी |
| 60 | अंतिम सराव + आत्मपरीक्षण + प्रेरणादायी बौद्ध विचार |