🔵 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या २२ प्रतिज्ञा – एक ऐतिहासिक, धार्मिक व सामाजिक क्रांती

🟡 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी घेतलेल्या २२ प्रतिज्ञा

संक्षिप्त रूप व त्यामागील अर्थ

मी ब्रह्मा, विष्णू, महेश यांना देव मानणार नाही.
→ मूर्तिपूजेला नकार. कर्मकांड नाकारून विवेकाधिष्ठित श्रद्धा स्वीकार.
मी राम- कृष्ण यांना देव मानणार नाही.
→ पौराणिक देवांची पूजा न करता, तत्त्वाधारित जीवनशैलीचा स्वीकार.
मी कोणत्याही हिंदू देवतेची उपासना करणार नाही.
→ सामाजिक विषमता वाढवणाऱ्या देवसंस्कृतीपासून दूर राहणे.
अवतारवादावर माझा विश्वास नाही.
→ मानव हा स्वतःच आपल्या उद्धाराचा मार्ग तयार करू शकतो.
बुद्ध विष्णूचा अवतार आहे हा खोटा प्रचार आहे.
→ बुद्ध हा एक महामानव व तत्त्वज्ञ होता, त्याचा अवमूल्यन नको.
मी श्राद्ध, पिंडदान इ. करणार नाही.
→ मृत्यूनंतरची कर्मकांडं नाकारून कर्मप्रधान जीवनावर भर.
बौद्धधम्मविरुद्ध आचरण करणार नाही.
→ धम्माच्या तत्त्वांना समर्पित जीवन जगण्याची प्रतिज्ञा.
मी ब्राह्मणांकडून कोणतेही धार्मिक कर्म करवून घेणार नाही.
→ धार्मिक स्वातंत्र्य व आत्मनिर्भरतेवर विश्वास.
सर्व मानव समान आहेत असे मी मानतो.
→ जातिव्यवस्थेचा निषेध, समतेचे मूलभूत तत्व.
मी समता प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न करीन.
→ सामाजिक क्रांतीचा सक्रिय सहभाग.
मी अष्टांगमार्ग अनुसरेन.
→ सम्यक दृष्टिकोन, आचरण व साधना यांचा अवलंब.
मी दहा पारमिता पाळीन.
→ नैतिक जीवनासाठी आवश्यक गुण: दान, शील, क्षमा इ.
मी सर्व प्राण्यांवर दया ठेवीन.
→ करुणेच्या तत्त्वावर आधारलेले जीवन.
मी चोरी करणार नाही.
→ प्रामाणिक व नीतिमूल्यांनी भरलेले आचरण.
मी व्यभिचार करणार नाही.
→ शुद्ध चारित्र्य व नैतिक जबाबदारी.
मी खोटे बोलणार नाही.
→ सत्यप्रियता व पारदर्शक संवाद.
मी दारू पिणार नाही.
→ नशामुक्त, जागृत आणि शुद्ध जीवनशैली.
मी प्रज्ञा, शील, करुणेचा अवलंब करीन.
→ बुद्धधम्माच्या त्रिसूत्रांचा मार्ग स्वीकार.
हिंदू धर्माचा त्याग करतो व बौद्धधम्म स्वीकारतो.
→ अन्यायकारी धर्मसंस्कृतीपासून सुटका व समतेच्या धर्माची निवड.
बौद्धधम्मच खरा धर्म आहे यावर माझा विश्वास.
→ जीवनमूल्यांच्या आधारे बौद्ध धर्म स्वीकार.
आज माझा नवा जन्म झाला.
→ सामाजिक व आध्यात्मिक परिवर्तन.
मी बुद्धाच्या शिकवणीनुसार वागण्याची प्रतिज्ञा करतो.
→ एक धम्मनिष्ठ, विवेकी जीवन जगण्याचा संकल्प.

🔵 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे २२ प्रतिज्ञा – एक ऐतिहासिक, धार्मिक व सामाजिक क्रांती

१४ ऑक्टोबर १९५६ रोजी नागपूरच्या दीक्षाभूमीवर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी लाखो अनुयायांसमवेत बौद्ध धर्म स्वीकारला. हे केवळ धार्मिक परिवर्तन नव्हते, तर मानवी स्वाभिमान, समता आणि विवेकावर आधारित सामाजिक क्रांतीचे उद्घोषण होते. त्याच वेळी त्यांनी २२ प्रतिज्ञा घेतल्या — या प्रतिज्ञा म्हणजेच हिंदू धर्माच्या विषमतेचा त्याग व धम्ममार्गाचा स्वीकार.

🔶 २२ प्रतिज्ञांचा सामाजिक आणि धार्मिक संदर्भ

1️⃣ हिंदू धर्मातील विषमता व जातिव्यवस्था

बाबासाहेबांनी आपल्या प्रतिज्ञांमधून जात-धर्माच्या आधारावर होणाऱ्या अन्यायाचे धिक्कार केले. ब्रह्मा, विष्णू, महेश, राम, कृष्ण यांच्या पूजेला नकार देणे हे ब्राह्मणी विचारसरणीला नाकारण्याचे स्पष्ट प्रतीक होते.

2️⃣ बुद्धाचा मानवतावादी धर्म स्वीकारणे

या प्रतिज्ञांमधून त्यांनी अहिंसा, करुणा, प्रज्ञा, समता, शील यांचा स्वीकार केला. “अष्टांग मार्ग”, “दश पारमिता”, “त्रिरत्न” इ. तत्त्वांना त्यांनी अनुसरण्याचे वचन दिले.

3️⃣ क्रांतिकारी सामाजिक दृष्टिकोन

“मी समता प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न करीन” ही प्रतिज्ञा सामाजिक क्रांतीचे बीज आहे. त्यांनी केवळ वैयक्तिक मुक्ती नाही तर संपूर्ण समाजमुक्तीचे लक्ष्य ठेवले होते.

4️⃣ नकारात्मक प्रतिज्ञांचे कारण

उदा. “मी दारू पिणार नाही”, “मी चोरी करणार नाही”, “मी खोटं बोलणार नाही” — हे शुद्ध आचारसंहितेचे नियम आहेत, जे प्रत्येक धम्मानुयायाने अंगीकारावे.

5️⃣ धम्म म्हणजे काय?

बाबासाहेबांनी स्पष्ट सांगितले होते की, “धम्म म्हणजे नैतिकता आहे. धम्म हा आत्मा-परमात्मा, स्वर्ग-नरकावर आधारलेला नाही.” म्हणून त्यांनी नैतिक जीवन जगण्याचा मार्ग दाखवला.

🔷 संदर्भ / Reference Sources:

📘 The Buddha and His Dhamma – Dr. B. R. Ambedkar
📜 नागपूर दीक्षाभूमीतील प्रत्यक्ष भाषण (१४ ऑक्टोबर १९५६)
📰 महाराष्ट्र शासन प्रकाशित – बौद्ध धर्म प्रवेश पुस्तिका
🎓 डॉ. वासंतराव नाईक मराठवाडा विद्यापीठ – धम्म अध्ययन पाठ्यक्रम
📱 लोकवाङ्मय गृह – डॉ. आंबेडकर वाङ्मय (Vol. 17 & 18)

🔴 निष्कर्ष:

या २२ प्रतिज्ञा म्हणजेच बाबासाहेबांच्या बौद्ध धर्म प्रवेशाचे मूलभूत तत्त्वज्ञान आहे. आजच्या काळातही या प्रतिज्ञांचे आचरण केल्यास व्यक्ती आणि समाज दोघेही समतेकडे, विवेकाकडे आणि नैतिकतेकडे वाटचाल करू शकतात.

🔵 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या २२ प्रतिज्ञा – एक ऐतिहासिक, धार्मिक व सामाजिक क्रांती

🟡 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी घेतलेल्या २२ प्रतिज्ञा

संक्षिप्त रूप व त्यामागील अर्थ

🔵 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे २२ प्रतिज्ञा – एक ऐतिहासिक, धार्मिक व सामाजिक क्रांती

🔶 २२ प्रतिज्ञांचा सामाजिक आणि धार्मिक संदर्भ

1️⃣ हिंदू धर्मातील विषमता व जातिव्यवस्था

2️⃣ बुद्धाचा मानवतावादी धर्म स्वीकारणे

3️⃣ क्रांतिकारी सामाजिक दृष्टिकोन

4️⃣ नकारात्मक प्रतिज्ञांचे कारण

5️⃣ धम्म म्हणजे काय?

🔷 संदर्भ / Reference Sources:

🔴 निष्कर्ष:

‘सम्यक वाचा’ अनुसरा आणि गोड बोला Mindful Communication is Sweet talk

परित्राण पाठ मराठी मध्ये Paritran Path in Marathi

बौद्ध धम्म प्रार्थना खमा याचना ( क्षमा याचना ), पंचसील याचना ( पंचशील याचना ) पाली आणि मराठी भाषेत

Buddhist Story अंगुलिमाल – खुनी भिक्षू बनतो!

Buddhist Story देवदत्ताचे षड्यंत्र आणि बुद्धांची करुणा

Buddhist Story सुजाता आणि मध्यम मार्ग – अतिरेकातून समत्वाकडे

Buddha Story किसा गौतमीची शोकांतिका – जीवनाच्या अनित्यतेचं सत्य

Our Visitor

🟡 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी घेतलेल्या २२ प्रतिज्ञा

संक्षिप्त रूप व त्यामागील अर्थ

🔵 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे २२ प्रतिज्ञा – एक ऐतिहासिक, धार्मिक व सामाजिक क्रांती

🔶 २२ प्रतिज्ञांचा सामाजिक आणि धार्मिक संदर्भ

1️⃣ हिंदू धर्मातील विषमता व जातिव्यवस्था

2️⃣ बुद्धाचा मानवतावादी धर्म स्वीकारणे

3️⃣ क्रांतिकारी सामाजिक दृष्टिकोन

4️⃣ नकारात्मक प्रतिज्ञांचे कारण

5️⃣ धम्म म्हणजे काय?

🔷 संदर्भ / Reference Sources:

🔴 निष्कर्ष:

More Stories

‘सम्यक वाचा’ अनुसरा आणि गोड बोला Mindful Communication is Sweet talk

परित्राण पाठ मराठी मध्ये Paritran Path in Marathi

बौद्ध धम्म प्रार्थना खमा याचना ( क्षमा याचना ), पंचसील याचना ( पंचशील याचना ) पाली आणि मराठी भाषेत

You may have missed

Buddhist Story अंगुलिमाल – खुनी भिक्षू बनतो!

Buddhist Story देवदत्ताचे षड्यंत्र आणि बुद्धांची करुणा

Buddhist Story सुजाता आणि मध्यम मार्ग – अतिरेकातून समत्वाकडे

Buddha Story किसा गौतमीची शोकांतिका – जीवनाच्या अनित्यतेचं सत्य