भारतीय इतिहासात काही दिवस हे केवळ स्मरणासाठी नसून, आत्मपरिवर्तन व समाजजागृतीचे प्रेरणास्थान ठरतात. अशाच दोन महत्त्वपूर्ण घटनांचा संगम म्हणजे अशोक विजयादशमी व धम्मचक्र प्रवर्तन दिन. या दिवशी भारताने एक नवा सामाजिक, धार्मिक आणि नैतिक क्रांतीचा मार्ग स्वीकारला होता.
धम्मचक्र प्रवर्तन दिन – काय घडलं होतं ?
इ.स.पू. 528 मध्ये गौतम बुद्धांनी सारनाथ येथे आपल्या पाच प्रथम शिष्यांना धम्म म्हणजेच सत्य व नैतिकतेचा उपदेश दिला. ही घटना धम्मचक्र प्रवर्तन — म्हणजेच धम्माच्या चक्राची गती सुरू होणे — म्हणून ओळखली जाते. याच दिवशी बौद्ध संघ जन्माला आला.
अशोक विजयादशमी – सम्राट अशोकाचा परिवर्तनाचा क्षण:
काळानंतर इ.स.पू. 3ऱ्या शतकात सम्राट अशोकाने कलिंग युद्धातील हिंसा पाहून युद्धत्याग केला आणि बुद्धांच्या धम्मात दीक्षा घेतली. त्याने हिंसेऐवजी करुणा, नैतिकता व शांततेचा मार्ग स्वीकारला. विजयादशमी*च्या दिवशीच त्याने लाखो लोकांसोबत *धम्मदीक्षा घेतली. म्हणूनच हा दिवस अशोक विजयादशमी म्हणून ओळखला जातो.
या दिवसांचे आजचे महत्त्व:
– समता, बंधुता आणि न्याय या मूलभूत मूल्यांना प्रोत्साहन
– बौद्ध संस्कृतीचे पुनरुत्थान आणि जागरूकता
– नव्या पिढीला बुद्ध विचारधारेतून नेतृत्व व नैतिकता शिकवण्याची संधी
– समाजात गैरसमज, विषमता आणि अज्ञान दूर करण्याचा प्रयत्न
धम्मचक्र प्रवर्तन दिन आणि अशोक विजयादशमी हे केवळ धार्मिक दिवस नाहीत, तर आत्मशुद्धी, समाजसुधारणा आणि मानवतेच्या मूल्यांचा पुनर्जन्म घडवणारे क्षण आहेत. या दिवशी आपणही बुद्धांच्या मार्गावर चालण्याचा संकल्प करूया — सम्यक दृष्टिकोन, करुणा, आणि समतेच्या आधारे.
More Stories
जेम्स प्रिन्सेप : सम्राट अशोक व बुद्ध धम्म जगासमोर आणणारे संशोधक
अशोक सम्राट यांचे गुरु कोण होते?
अशोक सम्राट ही खरी कहाणी आहे का?